Trauma in de Vroege Jeugd en de Verkeerde Diagnose van ADHD
In de afgelopen jaren is er toenemende aandacht voor de manier waarop trauma in de vroege jeugd invloed kan hebben op de ontwikkeling van kinderen. Een zorgwekkende trend die naar voren komt, is dat symptomen van trauma vaak worden verward met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Dit kan leiden tot verkeerde diagnoses en behandelingen die niet gericht zijn op de onderliggende oorzaken van het gedrag van het kind. In deze blog ga ik dieper in op deze problematiek, de redenen achter de verwarring, de gevolgen van een verkeerde diagnose, en de voordelen van trauma-geïnformeerde zorg.
Begrip van Trauma en ADHD
Trauma is een begrip dat sinds eind 19e eeuw in psychologische zin wordt gebruikt. Het ontstaat niet door een gebeurtenis, maar door de sporen die deze gebeurtenis achterlaten als een onverwerkte reactie van ons zenuwstelsel. De staat van ons zenuwstelsel bepaalt hoeveel stress we kunnen verdragen. Wanneer het zenuwstelsel overweldigd en ontregeld raakt, verliest het zijn veerkracht, wat leidt tot een verhoogde kwetsbaarheid voor stress – dat is wat trauma doet.
Trauma kan zelfs al ontstaan vanaf het moment van conceptie. Een moeder die onder grote stress staat of een ongewenste zwangerschap ervaart, kan haar trauma doorgeven aan de foetus. Bij kinderen wordt onverwerkte trauma vaak geuit in onrust en symptomen die doen denken aan ADHD. Naarmate ze ouder worden, kan dit leiden tot slaapproblemen, chronische stress en somatische klachten zoals spijsverteringsproblemen. Ook angststoornissen en depressies kunnen hier het gevolg van zijn.
Onderzoek toont aan dat maar liefst 90% van de somatische klachten, zoals fibromyalgie, rugpijn en spijsverteringsklachten, etc hun oorsprong vinden in jeugdtrauma. Het is een krachtig en soms onzichtbaar verhaal dat velen met zich meedragen, en het herinnert ons eraan hoe belangrijk het is om trauma te herkennen en te erkennen.
Trauma in de vroege jeugd kan ontstaan door verschillende factoren, zoals mishandeling, echtscheiding, verwaarlozing, verlies van een ouder, pesten op school, huiselijk geweld, of het simpelweg niet kunnen voorzien in de behoeftes van het kind zoals knuffels of een oprechte aandacht maar ook een plotselinge opname in het ziekenhuis is voor een baby levensbedreigend en ervaart elk kind dit als voor de leeuwen gegooid worden. Deze ervaringen kunnen diepe emotionele littekens achterlaten en zich manifesteren in gedragsproblemen, concentratieproblemen en emotionele instabiliteit. Kinderen die trauma hebben meegemaakt, kunnen worstelen met gevoelens van angst, woede, verdriet en wantrouwen. Hun gedragingen zijn vaak een manier om met deze overweldigende emoties om te gaan en waarbij veelal deze emotie niet geaccepteerd worden.
Trauma en emoties niet mogen tonen.
Trauma vindt ook zijn oorsprong in het niet mogen zijn wie je werkelijk bent. Veel kinderen groeien op met de boodschap dat ze hun emoties niet mogen uiten. Dit gebeurt vaak vanuit onwetendheid van ouders die het beste met hun kinderen voor hebben. Wanneer een kind boos is, wordt er meestal snel aangegeven dat het nu wel weer over moet zijn. In sommige gevallen wordt die boodschap zelfs met dominantie overgebracht. Ook bij vermoeidheid kan een kind jengelig of zeurderig zijn en wordt het vaak aangesproken door een ouder. Op deze manier leert het kind dat het zijn ware gevoelens niet mag tonen en schakelt de emoties uit. Dit leidt tot een gevoel van machteloosheid en onder woede schuilt vaak deze machteloosheid.
Ingehouden woede is destructief voor het lichaam en kan zich uiten in zowel somatische als psychische klachten. Stel je voor hoe de wereld eruit zou zien als elk kind de ruimte kreeg om te zijn wie het is, met al zijn emoties. Wanneer een kind zich gehoord en gezien voelt, kunnen trauma’s worden voorkomen. Elke oorlog heeft zijn wortels in jeugdtrauma en elke dictator voelt zich niet serieus genomen en vecht in principe tegen z'n eigen onverwerkte trauma.
Waarom Trauma Vaak Verward Wordt met ADHD
Er zijn verschillende redenen waarom trauma vaak wordt verward met ADHD:
1. Overlapping van Symptomen: Kinderen die trauma hebben meegemaakt, vertonen vaak symptomen zoals concentratieproblemen, rusteloosheid, impulsiviteit en moeite met het reguleren van emoties. Deze symptomen lijken sterk op die van ADHD, waardoor het moeilijk is om een nauwkeurige diagnose te stellen. Beide groepen kinderen kunnen moeite hebben met schoolwerk, sociale interacties en het naleven van regels.
2. Gebrek aan Inzicht in Trauma: Niet alle zorgverleners zijn getraind om trauma te herkennen en te begrijpen. Dit kan leiden tot een snelle diagnose van ADHD zonder dat de mogelijke rol van trauma wordt overwogen. Er is een groeiende behoefte aan meer opleiding en bewustwording op het gebied van traumagerelateerde symptomen en hun impact op kinderen.
3. Standaarddiagnoses: In sommige gevallen kan er een neiging zijn om een diagnose te stellen op basis van bekende en gemakkelijk te herkennen patronen, zoals ADHD, in plaats van een diepgaand onderzoek te doen naar de specifieke ervaringen van het kind. Dit kan komen door tijdsdruk, beperkte middelen, of een gebrek aan kennis over trauma.
4. Korte Consultatietijden: In de praktijk hebben zorgverleners vaak beperkte tijd voor consultaties, wat leidt tot snelle beslissingen zonder diepgaande evaluatie. Een grondige anamnese en het begrijpen van de context van het kind kost tijd, wat niet altijd beschikbaar is in drukke huidige tijd.
Gevolgen van een Verkeerde Diagnose
Een verkeerde diagnose van ADHD bij een kind dat eigenlijk lijdt aan de gevolgen van trauma kan verstrekkende gevolgen hebben. Het kind kan bijvoorbeeld medicatie krijgen die niet geschikt is voor hun werkelijke problemen. Dit kan niet alleen ineffectief zijn, maar ook de onderliggende emotionele en psychologische problemen verergeren. Medicatie voor ADHD kan bijwerkingen hebben zoals slaapstoornissen, verminderde eetlust en stemmingswisselingen, die de situatie van het kind kunnen verslechteren.
Daarnaast kan het missen van een juiste diagnose van trauma betekenen dat het kind geen toegang krijgt tot de benodigde therapeutische interventies die gericht zijn op het verwerken en overwinnen van hun traumatische ervaringen. Dit kan leiden tot een verdere escalatie van gedragsproblemen, emotionele uitbarstingen en zelfs depressie of angststoornissen op de lange termijn. Het is essentieel dat kinderen de juiste steun en behandeling krijgen om hun trauma's te verwerken en te helen.
De Belangrijke Rol van Trauma-geïnformeerde Zorg
Het is essentieel dat zorgverleners en opvoeders getraind worden in trauma-geïnformeerde zorg. Dit betekent dat ze zich bewust zijn van de impact van trauma op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen en dat ze in staat zijn om dit te onderscheiden van andere aandoeningen zoals ADHD. Trauma-geïnformeerde zorg is een benadering die erkent hoe wijdverspreid de impact van trauma is en dat begrijpt hoe trauma gedrag, ontwikkeling en welzijn kan beïnvloeden.
Trauma-geïnformeerde zorg omvat:
Gedetailleerde Anamnese: Een grondige verkenning van de geschiedenis en ervaringen van het kind om te begrijpen wat de mogelijke oorzaken zijn van hun gedrag. Dit omvat het praten met ouders, leraren en andere relevante personen in het leven van het kind om een volledig beeld te krijgen.
Samenwerking met Ouders en Verzorgers: Het betrekken van ouders en verzorgers bij het behandelproces om een ondersteunende en veilige omgeving voor het kind te creëren. Het versterken van de ouder-kindrelatie kan helpen bij het bieden van een gevoel van veiligheid en stabiliteit voor het kind.
Ondersteuning op School: Scholen spelen een cruciale rol in het leven van kinderen en kunnen helpen bij het bieden van een ondersteunende omgeving. Dit kan het trainen van leraren in trauma-geïnformeerde benaderingen en het bieden van counseling op school omvatten.
Multidisciplinaire Aanpak: Samenwerking tussen verschillende professionals zoals kinderartsen, psychologen, maatschappelijk werkers en onderwijzers om een gecoördineerde en uitgebreide zorg te bieden.
Echtscheiding als Bron van Trauma
Een van de meest voorkomende bronnen van trauma in de vroege jeugd is de echtscheiding van ouders. Echtscheiding kan bijzonder verwoestend zijn voor jonge kinderen, vooral als het gepaard gaat met conflicten, rechtszaken, en een gevoel van verlies en onzekerheid. Elk kind voelt zich schuldig bij een scheiding, een kind kan niet relativeren dat de liefde simpelweg over is, een kind is oordeelloos en zal enkel kunnen inzien dat zijn gedrag zo vreselijk moet zijn dat de ouders afscheid van elkaar nemen. Deze gevoelens kunnen leiden tot gedragsveranderingen die vaak worden verward met ADHD-symptomen. Het is cruciaal dat de emotionele impact van een echtscheiding op kinderen wordt erkend en aangepakt binnen een trauma-geïnformeerde zorgbenadering.
Uitdagingen bij Ouderlijke Medewerking
Een bijkomend probleem is dat ouders niet altijd in staat zijn om mee te werken of in te zien dat trauma de onderliggende oorzaak is van het gedrag van hun kind. Sommige ouders willen niet erkennen dat zij een rol spelen in het trauma van hun kind, of zijn zelf overweldigd door hun eigen emoties en problemen. Dit kan het moeilijk maken om een volledige en accurate diagnose te stellen en de juiste behandeling te bieden.
Bij gescheiden ouders kan het nog ingewikkelder worden. Soms weigert een van de ouders mee te werken aan een diepgaander onderzoek, wat kan leiden tot een incomplete beeldvorming van de situatie van het kind. In dergelijke gevallen is het belangrijk dat zorgverleners sensitief en diplomatiek te werk gaan, en proberen alle betrokkenen te betrekken bij het proces om het beste resultaat voor het kind te bereiken.
Andere benadering van zorg.
Het is van cruciaal belang om bij gedragsproblemen bij kinderen niet te snel te concluderen dat het ADHD is zonder de mogelijke rol van trauma te overwegen. Door een trauma-geïnformeerde benadering te omarmen, kunnen zorgverleners effectiever de werkelijke oorzaken van het gedrag van het kind adresseren en hen helpen op een manier die hun algehele welzijn en ontwikkeling ten goede komt. Dit vergt een bredere bewustwording, meer training en een holistische benadering van zorg en ondersteuning voor kinderen.
